Tổ thứ hai-A Nan (Phần 2)

    Môn đệ của Ngài có hai vị xuất sắc, Thương-Na-Hòa-Tu và Mạc-Điền-Để Ca (Mạc-Điền-Địa). Ngài chọn Thương Na Hòa Tu làm người kế thừa tổ vị và truyền trao y bát lại.

    Cảm thấy thân bèo bọt đã đến thời kỳ hoại diệt, đã tìm được người kế.thừa, Ngài dự định vào Niết-bàn, Ngài đến từ giả vua A-Xà-Thế, song không gặp vua. Ngài liền đi thẳng đến bờ sông Hằng, lên một chiếc thuyền ngồi kiết-già thả trôi giữa dòng sông. Vua A-Xà-Thế hay tin Ngài sắp vào Niết-bàn ở sông Hằng, liền cùng quan quân tùy tùng tìm đến bờ sông. Vua thấy Ngài ngồi trên thuyền ở giữa dòng sông bèn đảnh lễ nói kệ:



    Khể thủ tam giới tôn,
    Khí ngã như chí thử.
    Tạm bằng bi nguyện lực,
    Thả mạc Bát-niết-bàn.

    Dịch:

    Lạy đấng tôn tam giới,
    Bỏ con đến nơi nầy.
    Tạm nương sức bi nguyện,
    Xin chớ vội Niết-bàn.

    Vua nước Tỳ-Xá-Ly nghe tin cũng đến bên bờ kia sông Hằng, đảnh lễ và nói kệ:

    Tôn giả nhất hà tốc,
    Nhi qui tịch diệt trường !
    Nguyện trụ tu du gian,
    Nhi thọ ư cúng dường.

    Dịch:

    Tôn giả sao quá nhanh,
    Sớm vào nơi tịch diệt !
    Xin tạm dừng chốc lát,
    Để nhận con cúng dường.

    Ngài thấy hai vua đồng đến khuyến thỉnh, bèn nói kệ:

    Nhị vương thiện nghiêm trụ,
    Vật vi khổ bi luyến.
    Niết-bàn đương ngã tịnh,
    Nhi vô chư hửu cố.

    Dịch:

    Hai vua ở an vui,
    Chớ vì thương buồn khổ.
    Niết-bàn, tôi an tịnh,
    Vì không còn các nghiệp.

    Ngài giữ tâm bình đẳng ở giữa dòng sông vào Niết-bàn. Hai vua họp nhau làm lễ thiêu thân Ngài và phân chia xá-lợi xây tháp cúng.
    Tôn-giả A-nan-Đà, là em họ của đức Phật,  là bậc kỳ tài hiếm có trên thế-gian này, vì Ngài có một bộ óc siêu phàm tuyệt vời. Ngài nhớ được tất cả những lời đức Phật giảng dạy hàng ngày mà Ngài đã được nghe trong suốt thời gian hai mươi lăm năm làm Thị-giả cho đức Phật.
     Đức Phật xếp Tôn-giả A-Nan-Đà vào hàng các đại đệ-tử vì các điểm đặc biệt, đó là: “Sức học uyên thâm, trí nhớ vô cùng đúng, kiên trì chuyên chú cần mẫn, và khéo biết ý Phật”. Những bộ Kinh ngày nay chúng ta được đọc là do sự đóng góp của Ngài và năm trăm vị Thánh Tăng thời ấy đọc lại thành Kinh sau khi đức Phật nhập Niết-bàn chừng ba bốn tháng trong lần kết tập thứ nhất.
    Tôn giả là người xây dựng cơ bản giáo pháp và được xem là Nhị tổ của Thiền tông Ấn Độ.
    Theo kinh sách, A-nan-đà được xem là người rất nhẫn nhục, hết lòng phụng sự đức Phật. Tôn giả chỉ chấp nhận làm người hầu cận cho Phật khi được Phật hứa rằng không vì thế mà được quan tâm hơn các vị khác. A-nan-đà cũng chính là người khám phá và trừ bỏ âm mưu giết Phật của Đề-bà-đạt-đa. Hơn ai hết, A-nan-đà bênh vực cho việc nữ giới được học hỏi giáo pháp. Nhờ sự can thiệp của Tôn giả mà Phật chấp nhận thành lập ni đoàn. Chính vì điều này mà trong lần Kết tập thứ nhất, A-nan-đà bị Tăng-già chê trách. Tương truyền rằng, bảy ngày sau khi Phật nhập Niết-bàn, A-nan-đà mới giác ngộ, đắc quả A-la-hán trong đêm trước lần kết tập thứ nhất. A-nan nhập Niết-bàn ở tuổi 120.